• DE BRIEVEN

Grafische analyse van het handschrift van Teresa de Los Andes

Bij gelegenheid van de Engelse vertaling van de brieven van de heilige Teresa de los Andes, is haar handschrift grafologisch onderzocht door zuster Kay Elmer. Hier volgt de interessante uitslag van dit onderzoek.

Voordat ik de brieven van Teresa onderzocht, die zij in de Karmel schreef kort voor haar dood, 'had ik er geen flauw idee van dat ik zulke heilige grond zou betreden', om te spreken met de woorden waarmee haar broer Luis zich zo graag uitliet na haar dood. Het is tegelijk een buitengewone eer en een verootmoedigende ervaring het handschrift te onderzoeken van iemand die zulk een hoge graad van heiligheid heeft bereikt, iemand van wie - zoals een bekende theoloog het uitdrukte - de geschriften van Teresa mystieke waarheden openbaren die ons herinneren aan Teresa van Avila.

Een van de eerste dingen die ik opmerkte in het handschrift van Teresa was haar heldere analytische geest. Teresa koesterde een diep verlangen om te leren en om grondig te analyseren wat zij had geleerd. Ze wist gebruik te maken van haar verstandelijke vermogens om aanwijzingen te vinden en die op ernstige en kritische wijze te analyseren om tenslotte door te dringen tot het hart van de zaak. Haar broer Luis zegt daarover: 'Ze bezat een heldere doordringende geest en een onverzadigbaar verlangen om te onderzoeken en te leren kennen'. Misschien heeft ze daardoor kunnen komen tot haar diepe en moedige mystieke inzichten.

Een ander opvallend punt in haar handschrift is dat het blijk geeft van de diep-gevoelige natuur van Teresa. Haar emoties geven de indruk dat ze duurzaam zijn geweest, in haar wezen geworteld en haar een krachtig vermogen hebben gegeven tot vreugde en tot lijden.

De hevigheid van de gevoelens waardoor Teresa's handschrift wordt gekenmerkt, wijzen op een grote ontvankelijkheid voor uitingen van liefde, van blijdschap, van lijden, enz. en ook blijkt daaruit een warme, gevoelige en begrijpende persoonlijkheid, die gemakkelijk open staat voor steun en begrip voor anderen. In de bijdrage van Silvan Engedi bij gelegenheid van Teresa's heiligverklaring lezen we: 'Teresa gaf haar eigen spaargeld weg, naaide voor de armen, bracht bezoeken aan gezinnen om naar hun omstandigheden te informeren en was erop uit om hun materiële en geestelijke nood te lenigen; ze was een voortreffelijke catechiste en werkte enthousiast samen met priesters in hun missionaire activiteiten'. Ze merkt verder nog op: 'Teresa was open naar buiten toe, ontvankelijk voor vriendschap en dol op onschuldige grappen en gevatte opmerkingen.' In zijn homilie bij gelegenheid van de heiligverklaring van Teresa zei Paus Johannes Paulus II: 'Haar gevoel dat zij alleen de Schepper toebehoorde maakte haar naastenliefde dieper en vaster.'

Hoewel Teresa onbevangen antwoordde op vragen van anderen, vinden we in haar handschrift kenmerken van een zekere terughoudendheid. Ze zette een rem op haar natuurlijke impulsiviteit. Ze was voorzichtig en op haar hoede. Luis bevestigt dit als hij zegt dat ze zeer fijngevoelig was. Niettegenstaande haar natuurlijke vrolijkheid, was ze behoedzaam, zeer beheerst en gedisciplineerd. Ze was bescheiden en niet vermetel. Bij partijtjes bleef ze, ofschoon ze wel kon dansen, op afstand door piano of gitaar te spelen of te zingen.

Het handschrift van Teresa getuigt verder van een onafhankelijk denken; er zijn indicaties voor een sterke wilskracht en een vastbeslotenheid om haar doel te bereiken. In commentaren op haar kindsheid komt naar voren dat zij in een voortdurende strijd gewikkeld was tegen haar vroegere fouten, zoals haar neiging tot boosheid en koppigheid. Ze moest zich 'inspannen om de deugden te verkrijgen of goede gewoonten van geest en hart, die pasten bij een leven in verbondenheid met God.'

Luis tekent aan dat Teresa, ofschoon ze niet die indruk wekte, een ijzersterke en daadkrachtige wil had. Hij vertelt verder dat haar vader er moeite mee had Juanita toestemming te geven om in te treden in de Karmel en merkt op dat 'weerstand tegen Juanita's roeping gelijk stond met te proberen een lawine tegen te houden.'

De opmerkelijke manier van denken van Teresa, de kracht en de duurzaamheid van haar diepste emoties en haar ontvankelijkheid daarvoor - zij het met een zekere voorzichtige reserve - vormen de meest karakteristieke en overtuigende kenmerken van haar handschrift. Deze kwaliteiten bevestigen wat Luis noteert over zijn zus: 'haar psychisch evenwicht, haar beheerste handelen zonder blijk te geven van extreme emoties. Ze was de kalmte zelf door haar innerlijke vrede.'

Misschien zou men verwachten bij Teresa een aantal ongebruikelijke, buitengewone of opvallende persoonlijke trekken te vinden. Integendeel, we treffen een uitzonderlijk evenwichtige menselijke persoonlijkheid aan, vrij van vooringenomenheid en die met wijsheid en inzet haar schitterende geestelijke kwaliteiten gebruikt om de waarheid te onderzoeken van waar het in het leven in feite op aankomt. En dat wekt bij haar een diep gemotiveerd antwoord. Als we die bladzijden lezen, dan ontdekken we dat kennis en besef van Gods onbegrijpelijke liefde en van al wat die liefde behaagt voor haar van het grootste belang was. We zien dat haar antwoord op die liefde bestaat in een weloverwogen handelen dat het hele gamma omvat van het geven van materiele, emotionele en gebedsondersteuning aan anderen, om voor zichzelf de gave van het martelaarschap te verkrijgen.

Als we onze eigen blindheid, ongevoeligheid en onze hang naar comfort onderkennen, dan kan het voor ons een uitdaging zijn onze liefde voor God te vergelijken met die van Teresa om te zien in wat voor hoge graad zij in staat was de ondoorgrondelijke liefde van God voor elke ziel te begrijpen en daaraan met heel haar wezen te beantwoorden. 'Zij zocht de waarheid en toen zij die eenmaal had gevonden, omarmde zij die en bracht die op een zo volmaakt mogelijke wijze in praktijk.'

Als wij met onze eigen mengeling van talenten en zwakheden ons even intens en met een vergelijkbare ijver en toewijding zouden willen inspannen; als we onze intellectuele vermogens even plichtsgetrouw, van harte en grondig zouden willen geven voor anderen; als we al onze krachten zouden willen inzetten om de wil te volbrengen van God die ons van zijn kant daartoe uitnodigt - dan zouden ook wij, evenals Teresa, de onbeschrijflijke vreugde in de Heer ervaren! Teresa was zo vastbesloten om de grootste waarheden van ons leven te ontdekken: het feit dat God ons liefheeft en dat Hij de onbeschrijflijke vreugde zelf is.

Zuster Kay Elmer
Franciscan Sister of Christian Charity
Manitowoc, Wisconsin (USA)